Du khách Việt liên tục 'mất tích' ở nước ngoài để 'cứu thân'?

Những du khách Việt “mất tích” đang trở thành phổ biến, khi họ tự nguyện gia nhập đội ngũ illegal (bất hợp pháp) ở xứ người, một kiểu “tìm đường ra đi cứu thân và cứu cả gia đình”.

NGUỒN HÌNH ẢNH,SONG MAY

Du khách Việt chờ nhân viên an ninh của Israel phỏng vấn tại phi trường của Thái Lan cuối năm 2016

Dựa theo phát biểu của nữ phát ngôn viên ngoại giao Lê Thị Thu Hằng, báo chí Việt Nam giờ có chữ mới để nói về việc du khách Việt Nam trốn ở lại nước ngoài là “mất liên lạc” (lost contact), trong khi báo chí nước ngoài dùng chữ “mất tích” (missing).

Mất lòng tin của Đài Loan, giờ đến Hàn Quốc

Trong tuần qua, mạng xã hội Việt Nam bàn tán về việc 100 du khách Việt đến tỉnh Gangwon (Hàn Quốc) theo chương trình miễn visa đã bỏ trốn. Tuy nhiên, lần “mất liên lạc” này của du khách Việt đã trở thành “chuyện thường ngày” và không gây sốc như lần 152 du khách Việt mất tích ở Đài Loan hồi tháng 12/2018.

Trang Korea Times ngày 27/10 đưa tin: “Khoảng 100 công dân Việt Nam nhập cảnh vào Hàn Quốc với tư cách khách du lịch qua sân bay quốc tế Yangyang đã mất liên lạc, làm cơ quan quản lý xuất nhập cảnh dấy lên nghi ngờ rằng họ muốn lưu trú lâu dài để làm việc bất hợp pháp.

Công dân Việt Nam, cũng như Philippines và Indonesia, đã được miễn visa tối đa trong 15 ngày khi nhập cảnh tỉnh Gangwon, với điều kiện đăng ký tour du lịch theo nhóm thuộc một công ty du lịch được Hàn chỉ định kể từ tháng 6/2022. Các công ty du lịch Việt Nam chịu trách nhiệm về các tour du lịch theo đoàn đã đình chỉ việc đưa du khách đến Yangyang. Theo thông báo trên trang web, hãng hàng không giá rẻ của Hàn Quốc Fly Gangwon cũng quyết định tạm dừng các chuyến bay đến Việt Nam…”.

Hồi năm 2016, 56 khách du lịch Việt khác đến đảo Jeju của Hàn Quốc cũng “biến mất”. Nhưng “mất mặt” nhất lại là vụ 9 người đi cùng chuyên cơ của đoàn Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân sang Hàn Quốc hồi tháng 12/2018 rồi trốn ở lại, mãi đến cuối tháng 9/2019 Đài truyền hình MBC (Hàn Quốc) phanh phui có 2 người trong nhóm 9 kẻ đi cùng chuyên cơ bà chủ tịch quốc hội trốn ở lại bị Hàn trục xuất thì dân Việt mới hay.

Mất lòng tin với du khách Việt, hôm 28/10, Zing đưa tin Hàn Quốc miễn visa cho hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có Thái Lan, Singapore, Malaysia có cùng thời gian lưu trú tối đa miễn visa là 90 ngày, còn Brunei sẽ được lưu trú tối đa miễn visa 30 ngày.

Du khách Việt Nam đến Hàn Quốc chỉ được miễn visa khi đến đảo Jeju và tỉnh Gangwon. Tại Jeju, khách Việt được miễn visa không được rời khỏi đảo trong thời gian lưu trú tối đa 30 ngày. Riêng tỉnh Gangwon đang tạm dừng chương trình miễn visa cho du khách Việt, trừ khi họ di chuyển bằng chuyến bay charter (thuê nguyên chuyến).

Trước đó, hồi tháng 12/2018, cả nước chấn động trước thông tin 152 du khách Việt mất tích tại Đài Loan, khi họ đăng ký tour du lịch của 4 công ty được thực hiện chương trình Quan Hồng.

Thời gian đó, Việt Nam là một trong những quốc gia phía Nam được Đài Loan áp dụng chương trình Quan Hồng, cho phép các nhóm du khách từ 5 người trở lên có thể xin visa điện tử thông qua các công ty du lịch được Đài Bắc chỉ định và không cần phải chứng minh tài chính. Tại Việt Nam có 84 công ty du lịch, đại lý được Đài Loan cho phép thực hiện chương trình Quan Hồng. Và lợi dụng chương trình này, 152 du khách Việt từ bốn đoàn khác nhau đến Đài Loan vào tuần cuối của tháng 12 biến mất đồng loạt, gây chấn động.

Cả năm sau sự kiện đó, Taiwan News của Đài Loan thường xuyên cập nhật tin tức cảnh sát đã bắt được những du khách Việt “missing” khi họ đang hành nghề bất hợp pháp ở xứ này, kể cả nghề… bán dâm. Hiện nay, du khách Việt xin visa nhập cảnh xứ Đài phải thỏa nhiều điều kiện về tài chánh, công việc hiện tại, nói chung là khắt khe, trừ những người đã từng có visa Hàn, Nhật, Mỹ, Anh, Canada, Úc, Newzealand, khối Schengen châu Âu… mới có thể xin visa qua mạng và không cần chứng minh gì cả.

Cứ mỗi năm, nhìn bảng xếp hạng quyền lực passport toàn cầu (Passport Index), du khách Việt ngậm ngùi tự biết “thân phận”. Năm 2022, passport Việt Nam đứng thứ 73/97, tức gần cuối bảng, chỉ trên Lào (79) và Myamar (85). Trong 22 quốc gia miễn visa cho Việt Nam thì có đến 9 quốc gia thuộc khối Asean, còn lại là Kyrgyzstan, Panama, Ecuador, Saint Vincent and the Grenadines, Haiti, Turks and Caicos, Cộng hòa Dominica, Liên bang Micronesia…- những quốc gia nằm ngoài danh sách mơ ước của du khách Việt. Danh sách các quốc gia buộc du khách Việt phải xin visa dài đến 130, trong đó có Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản… đòi hỏi nhiều giấy tờ chứng minh.

Không so sánh với những nước phát triển như Hàn, Nhật hay Đài Loan, hãy tự hỏi vì sao những công dân tại các quốc gia cùng khối Asean như Singapore (5), Malaysia (9), Brunei (15), Thái Lan (53), Indonesia (58) lại có passport quyền lực cách xa công dân Việt đến vậy?

Đó chính là sự hoài nghi của thế giới về tư cách của du khách Việt.

NGUỒN HÌNH ẢNH,SONG MAY

Kinh doanh dịch vụ dẫn khách du lịch nước ngoài sẽ ngày càng khó khăn hơn với các công ty Việt

Hệ lụy lâu dài cho các công ty du lịch lẫn du khách Việt khác

Sự việc 100 du khách Việt mất tích ở Hàn chắc chắn ảnh hưởng xấu đến việc kinh doanh tour outbound của các công ty du lịch lữ hành Việt Nam, khi các điểm đến được người Việt ưa chuộng như Hàn, Đài, Nhật, Mỹ, Canada, Úc, châu Âu… đều ngày càng khó xin visa bằng cách tăng thêm điều kiện và kéo dài thời gian xét duyệt.

Một đứa em chuyên bán tour đi Israel 9 năm nay nói với tôi: “Mỗi năm em đưa 25 đoàn khách Việt sang Israel hành hương, mỗi đoàn 40 người. Đã xem xét hồ sơ cẩn thận nhưng kết thúc tour, đưa họ về tới sân bay Sài Gòn rồi mới hết hồi hộp chị ạ. Việc này hên xui lắm, không nói trước được đâu. May mà trong 9 năm, em chỉ bị có một du khách trốn ở lại! Nếu nhiều hơn chắc họ cấm công ty em nộp hồ sơ xin visa luôn ấy”.

Do đặc thù của tour hành hương, du khách đi Israel thường là dân Công giáo, trong đó có các linh mục và nữ tu, nên độ rủi ro của các công ty bán tour hành hương Israel chắc chắn thấp hơn những tour châu Âu, Hàn, Nhật, Đài, Mỹ, Úc…

Tôi nhớ lại chuyến du lịch Israel của mình hồi cuối năm 2016. Ngoài việc phải nộp nhiều loại giấy tờ chứng minh tài chính, chứng minh thu nhập, chứng minh công việc hiện hữu…., tôi còn phải nộp tất cả passport cũ lẫn mới để chứng minh mình từng đi nhiều nước và đã trở về.

Khi đoàn bay sang Thái Lan, nhân viên an ninh của tòa đại sứ Israel ở Thái phỏng vấn từng người một. Nếu họ đánh rớt ai đó vì nghi ngờ thì người đó phải quay trở lại Việt Nam, công ty du lịch sẽ hoàn phần tiền còn lại. May mà cuối cùng đoàn của tôi không có ai bị rớt nhưng qua cổng an ninh phi trường Ben Gurion ở Tel Aviv, chúng tôi phải đưa passport cho hướng dẫn viên du lịch. Bạn ấy giải thích: “Ngoài việc giữ an toàn cho passport của các anh chị, chúng tôi cần phải đề phòng khi có ai đó bỏ trốn”.

Khi sang Nhật hồi năm 2018, bạn hướng dẫn viên du lịch (tức trưởng đoàn) cũng giữ passport của tất cả thành viên.

Vì đã quen với điều này, tôi không còn ngạc nhiên, nhưng tôi không bao giờ quên chuyến du lịch đầu tiên của mình ở Hong Kong, Macau hồi đầu năm 1996, lúc hai nơi này vẫn thuộc Vương quốc Anh và Bồ Đào Nha. Người hướng dẫn viên phía công ty du lịch Hong Kong – đối tác của công ty du lịch Việt Nam, nơi tôi đăng ký tour – có vẻ mặt lầm lỳ, căng thẳng. Mỗi khi đưa đoàn du khách Việt đến một điểm tham quan và quay lại xe, anh ta giơ tay đếm từng người và luôn là người sau cùng lên xe. May mắn thay, các chuyến du lịch nước ngoài theo tour của tôi đều không có ai trốn ở lại nên khi trở về ai cũng vui mà vui nhất là bạn trưởng đoàn.

Kỷ niệm khác của tôi là hai lần phỏng vấn xin visa ở Tổng lãnh sự quán Mỹ tại Sài Gòn. Khi đi phỏng vấn, tôi rất tự tin mang theo đầy đủ giấy tờ… nhưng lại không mang theo các passport cũ. Khi nhân viên phỏng vấn hỏi tôi: - Bà đã từng đi du lịch ở đâu chưa? - Đã từng đi nhiều nước. – Passport cũ của bà đâu? Vì trong passport này không thấy điều đó.

Thế là tôi bị rớt. Cách mấy tháng sau, trong lần phỏng vấn thứ hai, tôi mang theo toàn bộ passport cũ và “pass” dễ dàng. Việc một người từng đi du lịch nhiều nơi và trở về chứng tỏ cá nhân đó đáng tin cậy để được cấp visa.

Tất nhiên, điều rõ ràng là những du khách Việt bỏ trốn đều có sự tính toán từ trước, rằng họ đã có “đường dây” liên lạc hứa hẹn tạo việc làm ở xứ người, chứ nếu không, chả ai dám ở lại xứ người để sống bất hợp pháp.

Làm một công dân hợp pháp thì việc kiếm sống cũng không dễ dàng gì, huống hồ từ bỏ nhân thân, trở thành một kẻ vô danh trốn chui trốn nhủi ở xứ người.

Chỉ khốn khổ là vì những cá nhân bỏ trốn đó, con đường du lịch xứ người mở mang tầm mắt sẽ khép lại với nhiều người Việt.