Đợt lạnh đầu mùa khiến nhu cầu khí đốt ở châu Âu tăng vọt, trở thành bài kiểm tra về khả năng chống chịu mùa đông khi thiếu khí đốt Nga.
Nhu cầu khí đốt ở châu Âu, trong đó có Anh, trong tuần này đã tăng 44% so với giữa tháng trước, theo dữ liệu từ cơ quan báo giá ICIS. Công ty National Grid PLC, nhà điều hành hệ thống năng lượng của Anh, cho biết họ dự kiến nhu cầu khí đốt ở nước này tăng lên 417 triệu mét khối mỗi ngày, tăng 65% so với giữa tháng trước.
Cơ quan Khí tượng Vương quốc Anh hôm 7/12 đưa ra cảnh báo thời tiết khắc nghiệt trên toàn quốc, với nền nhiệt có thể giảm xuống -10 độ C ở một số khu vực trong những ngày tới. Nhiệt độ trên khắp các quốc gia Bắc, Trung và Đông Âu cũng sẽ giảm xuống gần hoặc dưới mức đóng băng.
Đối với các nhà hoạch định chính sách, đợt lạnh này đặt ra thử thách khá lớn với các hệ thống năng lượng của châu Âu, cũng như cách người dân đáp lại lời kêu gọi tiết kiệm năng lượng trong mùa đông của các chính phủ.
Châu Âu đã trải qua mùa thu ấm áp bất thường, làm giảm đáng kể nhu cầu khí đốt và cho phép các nước có thêm thời gian lấp đầy các kho dự trữ. Tháng trước là tháng 11 ấm thứ năm trong lịch sử, theo Trung tâm Dự báo Thời tiết châu Âu (ECMWF).
Tuyết phủ trắng ở Hasselfelde, Đức đầu tháng này. Ảnh: Zuma Press.
Đầu năm nay, các quốc gia châu Âu bắt đầu cuộc đua tiết kiệm và nhập khẩu năng lượng để tăng lượng dự trữ, nhằm tránh tình trạng thiếu hụt và gián đoạn trong mùa đông. Những động thái này diễn ra sau khi họ quay lưng với nguồn cung năng lượng Nga nhằm phản đối cuộc chiến của Moskva ở Ukraine. Nga đáp lại bằng cách cắt phần lớn lượng xuất khẩu sang châu Âu.
Nga là nhà cung cấp khoảng 40% lượng khí đốt mà châu Âu cần trong những mùa đông trước đây. Con số này giờ giảm xuống khoảng 12%, theo dữ liệu của ICIS. Châu Âu đã tìm kiếm những nguồn cung mới, trong đó có khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ. Các chính phủ cũng thực thi hoặc thúc đẩy nhiều biện pháp quyết liệt để tiết kiệm nhiên liệu. Nhiều ngành công nghiệp châu Âu phải cắt giảm công suất để tránh lỗ vì giá khí đốt tăng vọt.
Các kho dự trữ của Liên minh châu Âu (EU) đã được lấp đầy 91%, theo hiệp hội cơ sở hạ tầng khí đốt châu Âu (GIE), vượt mục tiêu 80% vào tháng 11. Điều đó giúp châu Âu giảm bớt nỗi lo mất điện trong mùa đông và làm giảm giá khí đốt.
Song hiện tại, mùa đông đã đến, kho lưu trữ đang giảm dần khi nhu cầu khí đốt tăng. Klaus Muller, lãnh đạo Cơ quan Mạng lưới Liên bang Đức chịu trách nhiệm phân bổ khí đốt theo định mức nếu cần thiết, đã chỉ trích người Đức vì không tích cực tiết kiệm năng lượng trong tuần trước.
"Trong tuần 48, lượng khí đốt được tiết kiệm quá ít", ông viết trên Twitter hôm 8/12, thêm rằng tình trạng này không nên tiếp diễn.
EU hồi tháng 7 đặt mục tiêu cắt giảm 15% lượng tiêu thụ khí đốt. Nhu cầu khí đốt cho công nghiệp đã giảm khoảng 25% trong quý III năm nay so với cùng kỳ năm ngoái, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế.
Nhu cầu sưởi ấm chiếm khoảng 36-37% tổng nhu cầu khí đốt của lục địa, theo công ty môi giới hàng hóa Marex. Dữ liệu ban đầu cho thấy nhiều người đang cố gắng hạn chế sử dụng khí đốt, do giá cao và lo ngại về nguồn cung. Nhu cầu sưởi ấm cũng giảm 8% so với mức trung bình 5 năm, theo nhóm nghiên cứu và tư vấn toàn cầu Wood Mackenzie có trụ sở tại Anh.
Tại Pháp, người tiêu dùng đã cắt giảm mức tiêu thụ điện khoảng 8,3% so với năm ngoái, theo dữ liệu từ công ty điều hành lưới điện Pháp RTE.
"Mọi người đã bật hệ thống sưởi, nhưng không nhiều hoặc thường xuyên như trước", Rosaline Hulse, nhà phân tích về nhu cầu khí đốt và năng lượng châu Âu tại Wood Mackenzie, nói.
Kaitlyn Robinson, 25 tuổi, chuyển đến căn hộ ngoại ô Cambridge, Anh cách đây một năm. "Hóa đơn nhiệt sưởi của chúng tôi gần như gấp đôi", cô nói.
Robinson chia sẻ cô đã bật hệ thống sưởi 5 lần trong năm nay, chủ yếu để làm khô quần áo và tránh ẩm mốc cho căn hộ. "Chúng tôi đã mua tất ấm để mang khi làm việc ở nhà và sử dụng chăn điện một chút trước khi ngủ. Năm ngoái, chúng tôi bật hệ thống sưởi hầu hết các ngày mùa đông", cô kể.
Các nhà phân tích cảnh báo các kho dự trữ khí đốt của châu Âu chỉ đủ đáp ứng nhu cầu trong hai tháng đỉnh điểm của mùa đông, trong khi nguồn cung LNG hiện nay chủ yếu chỉ mang tính tạm thời. Châu Âu có thể thiếu khoảng 70 tỷ mét khối khí đốt trong năm 2023 nếu nhu cầu không giảm, "ngay cả khi tối đa hóa công suất nhập LNG".
Một tàu chở khí hóa lỏng cập cảng Eemshaven, Hà Lan hôm 4/9. Ảnh: AFP.
Raad Alkadiri, giám đốc phụ trách năng lượng, khí hậu và tính bền vững của Eurasia Group, cho biết châu Âu đã "chuẩn bị kỹ lưỡng" cho mùa đông, nhưng nguy cơ phải phân bổ khí đốt theo định mức vẫn hiện hữu.
Nhà phân tích Hulse của Wood Mackenzie dẫn các dự báo cho thấy nhiệt độ ở châu Âu sẽ giảm sâu hơn bình thường trong thời gian còn lại của tháng 12.
"Nếu giai đoạn lạnh như vậy kéo dài, một số khu vực châu Âu có thể phải hạn chế lượng tiêu thụ nhiều hơn nữa bằng phương án phân bổ theo định mức", Alkadiri nói.
Chuyên gia này cảnh báo trong trường hợp cần siết chặt biện pháp hạn chế tiêu thụ khí đốt, các nước châu Âu cần phải tìm cách đảm bảo cho ngành công nghiệp và nguồn cung cho các hộ gia đình, "vốn là ưu tiên số một của họ".
Chính phủ Pháp tuần trước cảnh báo căng thẳng gia tăng trên thị trường năng lượng có thể dẫn tới tình trạng cắt điện luân phiên trong những tuần tới. Trong khi đó, cơ quan năng lượng Anh đã đề cập tới khả năng các hộ gia đình phải chịu cảnh cắt điện từ 16h đến 19h các ngày trong tuần "rất lạnh" trong tháng 1 và 2, nếu lượng khí đốt nhập khẩu giảm.
Thanh Tâm (Theo WSJ, CNBC)
