Nếu muốn tiếp tục sự nghiệp chính trị trong đảng Cộng hòa và hướng tới cuộc đua 2028, ủng hộ Donald Trump dường như là lựa chọn duy nhất của bà Haley.
Tính toán chính trị của Nikki Haley một lần nữa lại thay đổi. Cách đây không lâu, người phụ nữ từng được coi là ứng viên sáng giá của đảng Cộng hòa cho rằng cựu tổng thống Donald Trump đã quá già, quá hỗn loạn, quá "mất ổn định" và quá dễ nổi nóng để có thể quay trở lại điều hành Nhà Trắng. Bà cũng tin ông không thể đánh bại đối thủ đảng Dân chủ, Tổng thống Joe Biden, trong cuộc bầu cử cuối năm nay.
Khi bị ông Trump đánh bại trong vòng sơ bộ của đảng Cộng hòa và phải tuyên bố rút khỏi cuộc đua hôm 6/3, bà đã từ chối ủng hộ cựu tổng thống. Nhưng hôm 22/5, bà đưa ra tuyên bố mà mọi người đều biết sớm hay muộn sẽ đến.
Haley nói Trump "không hoàn hảo" trong các vấn đề chính sách quan trọng đối với bà, như chính sách đối ngoại và nợ quốc gia, nhưng Biden là một "thảm họa". "Vì thế, tôi sẽ bầu cho Trump", cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc nói.
Bà Haley phát biểu ủng hộ Trump trong sự kiện tại Viện Hudson ở Washington ngày 22/5. Ảnh: AFP
Haley đã rời bỏ vị trí đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc vào năm 2018, trước khi uy tín bản thân bị ảnh hưởng bởi tình trạng hỗn loạn do chính quyền Trump gây ra. Trước năm 2024, bà nói rằng sẽ không tranh cử tổng thống, nhưng sau đó lại tham gia cuộc đua giành đề cử từ đảng Cộng hòa, bất chấp cơn giận dữ từ Trump.
Trước khi để thua cuộc bầu cử sơ bộ tại bang quê nhà Nam Carolina vào đầu năm nay, Haley đã chỉ trích những đảng viên Cộng hòa dù thất vọng với Trump vẫn ủng hộ cựu tổng thống.
"Trong chính trị, tâm lý đám đông rất mạnh mẽ. Rất nhiều chính trị gia Cộng hòa đã đầu hàng trước tâm lý đó. Nhiều người đang công khai ủng hộ Trump, dù trong lòng vẫn e sợ ông ấy. Họ biết ông ấy đã và sẽ tiếp tục gây ra thảm họa như thế nào đối với đảng của chúng ta. Họ chỉ sợ không dám nói ra thôi", bà cho hay.
Bây giờ, Haley đang nói rất rõ ràng rằng bà sẽ bỏ phiếu cho Trump. Nhưng theo giới chuyên gia, lý do của quyết định này bắt nguồn từ thực tế là bà không có lựa chọn nào khác nếu muốn đảm bảo tương lai chính trị trong một đảng bị thống trị bởi cựu tổng thống Mỹ.
Không có nhiều lựa chọn thay thế và cựu nghị sĩ Wyoming Liz Cheney, ngôi sao đảng Cộng hòa đang lên một thời, đã trở thành ví dụ điển hình về điều có thể xảy ra với bất kỳ ai công khai chống lại Trump, nhà phân tích Stephen Collinson từ CNN đánh giá.
Bà Cheney từng bỏ phiếu ủng hộ luận tội Trump, chỉ trích ông là mối đe dọa với nền dân chủ. Nghị sĩ này sau đó đã phải trả giá đắt bằng sự nghiệp chính trị của mình ở Hạ viện và bị đảng Cộng hòa tại bang Wyoming khai trừ năm 2021.
Theo Collinson, mọi dấu hiệu đều cho thấy Haley muốn tái tranh cử tổng thống sau khi Trump rời khỏi sân khấu chính trị, nhiều khả năng là vào mùa bầu cử năm 2028. Vì vậy, đối đầu với người có ảnh hưởng nhất đảng Cộng hòa vào lúc này chắc chắn không thể giúp bà đạt được điều gì, thậm chí có thể chấm dứt sự nghiệp chính trị.
Động thái của Haley sẽ củng cố ấn tượng rằng bà là một người linh hoạt, luôn áp dụng đường lối có lợi nhất cho tham vọng chính trị. Nếu Tổng thống Biden thắng vào tháng 11, Haley hoàn toàn có thể nói rằng bà đã dự đoán đúng về thất bại với cựu tổng thống Trump. Sau đó, bà sẽ tìm cách để vươn lên hàng ngũ lãnh đạo đảng Cộng hòa và đưa đảng trở về với các chính sách truyền thống, trước khi Trump xuất hiện.
Cựu cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng John Bolton, người từng nói rằng không nên để Trump đến gần Nhà Trắng nữa, cho biết ông thất vọng trước quyết định của Haley.
"Tôi nghĩ Haley rõ ràng đã thực hiện một tính toán chính trị chỉ có lợi cho cá nhân bà ấy khi tuyên bố ủng hộ Donald Trump", Bolton trả lời phỏng vấn CNN.
Kể từ khi Haley tuyên bố dừng chiến dịch tranh cử, hàng chục nghìn cử tri vẫn tiếp tục bỏ phiếu cho bà trong các cuộc bầu cử sơ bộ đảng Cộng hòa diễn ra tại các bang. Làn sóng ủng hộ đó là di sản sống động của một chiến dịch mà Haley tự mô tả mình là đầu tàu dẫn dắt cho những đảng viên Cộng hòa khác không đặt niềm tin vào Trump và muốn có một khởi đầu mới.
Bà đặc biệt có thế mạnh ở các khu vực ngoại ô, nơi Trump gặp nhiều khó khăn nhất. Và chiến dịch tranh cử của Tổng thống Biden đã báo hiệu rằng họ sẽ cạnh tranh để giành được khối cử tri Cộng hòa đang dao động này vào tháng 11. "Luôn có chỗ cho người ủng hộ Haley trong chiến dịch tranh cử của tôi", ông Biden trong buổi gây quỹ ở Georgia cuối tuần trước.
Tuy nhiên, nhiều cử tri của Haley tại các sự kiện ở New Hampshire và Iowa hồi đầu năm nay nói rằng mặc dù thích bà hơn, họ có thể vẫn gắn bó với đảng Cộng hòa nếu ông Trump đánh bại bà để giành được đề cử. Nếu như vậy, quyết định của Haley sẽ phần nào làm nhẹ đi gánh nặng đối với các cử tri ủng hộ bà nếu họ quyết định quay sang bỏ phiếu cho cựu tổng thống Trump.
Khi tuyên bố ủng hộ Trump, Haley nói rằng bà muốn bầu cho một ứng viên "được các đồng minh của chúng ta hậu thuẫn, có khả năng bảo vệ biên giới đất nước, cũng như khiến các đối thủ của Mỹ phải e dè".
Nhưng trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump đã tỏ ra thân thiện với lãnh đạo các quốc gia đối thủ của Mỹ, như Tổng thống Nga Vladimir Putin hay Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un. Trong 4 năm nhiệm kỳ, Trump đã liên tục chỉ trích hàng loạt đồng minh của Mỹ ở châu Âu và châu Á, khiến niềm tin vào vai trò dẫn dắt của Washington suy giảm.
Ngược lại, Biden đã mở rộng các liên minh của Mỹ, đặc biệt là Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), tổ chức mà Trump luôn coi thường.
Việc Haley ủng hộ Trump để lại một số thắc mắc, đặc biệt là câu hỏi liệu bà có đồng ý vận động tranh cử cho ông hay kêu gọi cử tri của mình ủng hộ cựu tổng thống hay không.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump bên ngoài phiên tòa ở New York ngày 6/5. Ảnh: AFP
Trong khi nói rằng sẽ bỏ phiếu cho Trump, Haley vẫn kêu gọi ông hành động để thuyết phục cử tri của bà. "Trump sẽ rất thông minh nếu tiếp cận hàng triệu người đã bỏ phiếu cho tôi và tiếp tục ủng hộ tôi, chứ không nghiễm nhiên tin rằng họ sẽ ủng hộ ông ấy. Và tôi thực sự hy vọng Trump làm điều đó", bà nói.
Cựu tổng thống đến nay cho thấy ông vẫn chưa nỗ lực thu hút những người ủng hộ Haley dù rất cần các cử tri vùng ngoại ô. Và ông đã nhanh chóng bác bỏ tin tức gần đây cho rằng bà Haley có thể nằm trong danh sách đề cử ứng viên phó tổng thống của ông.
Bất kỳ thỏa hiệp nào giữa Trump và Haley, hai đối thủ chính trị từng đối đầu gay gắt, sẽ là lời nhắc nhở rằng không nên quá coi trọng những gì xảy ra trong các chiến dịch tranh cử sơ bộ, Collinson từ CNN lưu ý.
Trong một lần vận động tranh cử ở Columbia, Nam Carolina, Haley đã hỏi người nghe rằng "các bạn có thực sự nghĩ Trump sẽ thắng Biden khi ông ấy chi nhiều tiền như vậy cho vấn đề phí pháp lý không?".
"Không thể", bà tự trả lời cho câu hỏi của mình.
Trong cuộc phỏng vấn ngày 12/2, bà Haley cho rằng ông Trump "hoàn toàn mất trí" và cáo buộc cựu tổng thống đứng về phía Nga chống lại NATO.
"Dù đúng hay sai, hỗn loạn luôn theo sau Trump", bà thường xuyên phàn nàn như vậy trong hầu hết các sự kiện vận động tranh cử. "Chúng ta đã chứng kiến quá nhiều chia rẽ ở đất nước này và có quá nhiều mối đe dọa trên khắp thế giới khiến chúng ta không được phép rơi vào hỗn loạn một lần nữa".
"Nhưng với tuyên bố mới nhất, rõ ràng Haley đang chọn bầu cho 'hỗn loạn' vào tháng 11", Collinson nói.
Vũ Hoàng (Theo CNN, AFP, Reuters)
Nguồn: VNEXPRESS.NET
