Anh trở thành quốc gia châu Âu đầu tiên cấm sử dụng máy bay Boeing 737 Max. Cơ quan hàng không dân dụng của đất nước nói rằng hành động này là một biện pháp phòng ngừa cẩn trọng vì không có đủ thông tin về vụ tai nạn.
Sau khi Trung Quốc hôm 11/3 ra lệnh cho hàng chục hãng hàng không hạ cánh 96 máy bay của họ – gần một phần tư của tất cả những chiếc 737 Max đang hoạt động trên toàn cầu – các nhà chức trách ở Ethiopia, Singapore, Indonesia, Morocco và Mông Cổ đã nhanh chóng làm theo, cũng như các hãng tại Mỹ Latinh và Hàn Quốc.
Mặc dù Cục Hàng không Liên bang Hoa Kỳ (FAA) đưa ra tuyên bố ủng hộ khả năng không vận của máy bay Max, các nước Anh, Úc, Malaysia và Ô-man đã trở thành quốc gia mới nhất ngừng bay dòng máy bay này một ngày sau đó. Các nhà chức trách cho biết dòng máy bay sẽ không được phép bay đến hoặc từ các quốc gia của họ trong khi chờ điều tra.
Trong trường hợp của Anh, quốc gia châu Âu đầu tiên tham gia lệnh cấm, chỉ có 5 chiếc Max hoạt động ở đó, nhưng những chiếc máy bay Max được vận hành bởi các hãng hàng không khác sẽ không còn được phép vào không phận của nó.
Quyết định từ Trung Quốc và ngày càng nhiều quốc gia khác có thể tạo áp lực cho Boeing và các nhà chức trách Hoa Kỳ, ngay cả khi cuộc điều tra vụ tai nạn ở Ethiopia vẫn còn ở giai đoạn đầu.
Andrew Herdman, Tổng giám đốc Hiệp hội các hãng Hàng không châu Á-Thái Bình Dương, cho biết sự khác biệt về quan điểm sẽ làm tăng thêm áp lực cho FAA trong việc chia sẻ lý luận của họ và những gì họ đề nghị làm.
Các cuộc điều tra về cả hai vụ tai nạn ở Ethiopia và Indonesia vẫn đang tiếp diễn. FAA tuyên bố hôm thứ Hai rằng đã cử một đội điều tra đến hiện trường tai nạn ở Ethiopia. FAA cho biết họ sẽ bắt buộc Boeing sửa chữa phần mềm tự động hóa của Max trong vài tuần tới.
Một quan chức hàng đầu của Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC) cho biết hôm thứ Hai rằng Trung Quốc đã hỏi các đối tác của họ tại FAA cũng như Boeing về việc kiểm soát các vấn đề về phần mềm và an toàn của mẫu máy bay mới phổ biến kể từ khi Lion Air Flight 610 bị nạn ngoài khơi Indonesia vào tháng 10, nhưng chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng.
Các chuyên gia hàng không cho biết có khả năng xảy ra sự cố với phần mềm thử nghiệm mới 737 Max, Hệ thống tăng cường đặc tính điều khiển (M.C.A.S.) và các cảm biến chống rung lắc có thể đóng vai trò trong cả hai vụ tai nạn, xảy ra cách nhau chưa đầy năm tháng. Boeing đã đưa ra thông báo cho các phi công trên toàn thế giới về M.C.A.S. sau vụ tai nạn của Lion Air nhưng đã bị chỉ trích vì không làm như vậy sớm hơn – hoặc kỹ lưỡng hơn.
“Họ đã gặp khó khăn khi đưa ra quyết định, vì vậy chúng tôi phải đi trước”, Phó giám đốc CAAC Li Jian nói với các phóng viên ở Bắc Kinh, đề cập đến FAA không thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn về 737 Max. Li nói thêm rằng phần mềm máy bay có thể gặp phải sự cố nghiêm trọng khi kết hợp với việc đọc cảm biến không đáng tin cậy và cho rằng điều này đã xảy ra với các phi công Trung Quốc.
Ông dẫn tin truyền thông nhà nước cho biết, những tình huống này đã xảy ra nhiều lần. Trung Quốc sẽ nối lại các chuyến bay 737 Max sau khi nó được đảm bảo đủ an toàn từ Boeing, “nhưng có nguy cơ bây giờ các phi công Trung Quốc đã không dám bay”.
Các thành viên của nhiệm vụ tìm kiếm và cứu hộ mang xác chết tại hiện trường vụ tai nạn máy bay ET 302 của hãng hàng không Etopian Airlines, gần thị trấn Bishoftu, phía đông nam Addis Ababa, Ethiopia ngày 10 tháng 3 năm 2019. (Ảnh: REUTERS / Tiksa Negeri)
FAA cho biết hôm thứ Hai, họ vẫn tin tưởng khả năng không vận của 737 Max và không có dữ liệu để đưa ra bất kỳ kết luận nào hoặc thực hiện bất kỳ hành động nào khác, kể cả việc buộc ngừng bay. Boeing Trung Quốc cho biết trên tài khoản truyền thông xã hội Weibo của mình rằng một bản sửa lỗi phần mềm sẽ xuất hiện trong vài tuần nữa.
Các chuyên gia cảnh báo rộng rãi rằng các nhà điều tra đã không rút ra các liên kết song song với vụ tai nạn của Lion Air, và Trung Quốc đã hành động ngay lập tức để hạ cánh toàn bộ đội bay của họ trước khi cuộc điều tra ở Ethiopia hầu như không bắt đầu chuyển hướng khỏi các quy tắc công nghiệp và quy định.
Neil Hansford, một nhà tư vấn hàng không của Strategic Aviation Solutions tại Sydney, cho biết quyết định của Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng chính trị một phần bởi căng thẳng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Ông Li đã được hỏi về căng thẳng thương mại vào thứ Hai, nhưng phủ nhận rằng cơ quan của ông có động cơ chính trị, và gọi tranh chấp thương mại của Hoa Kỳ là một vấn đề riêng biệt.
Các phi công Trung Quốc và các nhà quan sát ngành công nghiệp cho biết Boeing đã gửi một thông báo dài hai trang cho các phi công trên toàn thế giới về hệ thống M.C.A.S. sau vụ tai nạn Lion Air hồi tháng 10. Nhưng nó đã không khuyến nghị các chương trình đào tạo hoặc mô phỏng bổ sung rộng rãi, ít nhất là ở Trung Quốc.
Carl Liu, một phi công 23 tuổi, đã bay 737 từ tháng 6 năm ngoái cho một hãng hàng không nội địa Trung Quốc, cho biết mô hình mới đôi khi sẽ cho thấy máy bay đang lên dốc đứng, ngay cả khi nó chỉ lên 10 độ, và hệ thống tự động sẽ đẩy mũi máy bay xuống, gây mất kiểm soát tạm thời.
“Tôi đã nhận thấy có rất nhiều lỗi trong hệ thống M.C.A.S. Do đó, đây không phải là sự cố một lần”, phi công Liu nói. “Boeing đã không làm đủ, họ chưa bao giờ nghĩ đến việc đình chỉ sản xuất hoặc vận hành máy bay 737 Max 8 của mình ngay cả sau khi bi kịch tái diễn”.
Ông nói thêm rằng tất cả các máy bay Boeing đã hứa là sẽ cập nhật hệ thống M.C.A.S., nhưng ngay cả động thái nhỏ đó cũng bị chậm trễ.
Mặc dù các phi công đã bày tỏ sự cảnh giác về máy bay phản lực mới, nhưng có sự bất đồng trong giới hàng không Trung Quốc về việc liệu nó có đúng hay không. Chen Jianguo, người đứng đầu công nghệ tại Hiệp hội các Chủ sở hữu và Phi công máy bay Trung Quốc, cho biết tất cả các phi công 737 Max của Trung Quốc đã được thông báo về hệ thống M.C.A.S. và những điều kỳ quặc sau vụ tai nạn Lion Air hồi tháng 10.
“Không có nhu cầu đào tạo rộng hơn về M.C.A.S. và làm thế nào để tắt nó đi”, ông nói qua điện thoại. “Bạn chỉ cần một hoặc hai giây để tắt nó”.
Herdman thuộc Hiệp hội Hàng không châu Á-Thái Bình Dương cho biết Boeing có thể bị hạn chế về thông tin có thể truyền tải tới các cơ quan quốc tế vì các giao thức điều chỉnh những gì các nhà sản xuất có thể nói trong khi các cuộc điều tra đang được tiến hành.
Khoa Anh
