Người nhập cư tìm đến Liên minh châu Âu (EU) có những chặng dừng chân riêng. Có rất nhiều trường hợp chọn lựa đích cuối cùng là nước Anh. Vì sao?
Qua phỏng vấn trực tiếp người nhập cư và điều tra xã hội, các chuyên gia đã nhận ra những lý do khiến nước Anh trở thành “thỏi nam châm” thu hút nhiều người nhập cư bất hợp pháp. Không ít trường hợp chấp nhận phó mặc tính mạng cho những hành trình nguy hiểm tìm sang xứ sở sương mù, bởi mong chờ ở “thiên đường” do những đường dây tổ chức vượt biên vẽ ra đầy hấp dẫn và nghe có lý.
Dễ tìm việc
Tỉ lệ thất nghiệp ở Anh hiện chỉ là 3,8% tính theo thống kê mới nhất của tháng 3 đến tháng 5-2019, công bố vào giữa tháng 7 vừa qua. Đây là tỉ lệ thất nghiệp thấp nhất trong 45 năm qua, bất kể những xáo trộn do sự kiện Brexit. Đây cũng là tỉ lệ gần như thấp nhất châu Âu. Tỉ lệ thất nghiệp thấp cũng có nghĩa việc làm nhiều.
Đó là điều đầu tiên khiến những di dân có động cơ kinh tế tìm đến. Thông tin trước đây cũng cho biết thị trường lao động chui từng chiếm đến 10% GDP của Anh.
Chưa kể một điểm sáng khác là tăng trưởng kinh tế Anh tốt, bất chấp những cảnh báo thiệt hại cho nước Anh khi rời EU. Tỉ lệ tăng trưởng trong những năm qua vào khoảng 1,5%/năm là con số quá lý tưởng ở một quốc gia phát triển.
Người nhập cư bất hợp pháp tìm đường vào Anh thường tập trung ở thành phố Calais (Pháp) – Nguồn: Junior
Thủ tục giấy tờ không khó
Chính quyền Anh đã có những nỗ lực ngăn chặn người nhập cư bất hợp pháp vào cư trú và làm việc – vốn bị các thành viên EU cho là bất công vì khai thác nguồn lao động rẻ và gây xáo trộn xã hội cho những nước là “chặng dừng chân” cho những người muốn tìm đường đến Anh.
Nhưng dường như điều đó vẫn chưa đủ, bởi người nhập cư vẫn kháo nhau rằng việc soát xét giấy tờ với người nhập cư không quá khó khăn ở Anh, và nhờ đó họ có thể xin việc dễ dàng.
Những người xin tị nạn được hưởng trợ cấp tài chính, được nhận chế độ chăm sóc y tế và được học hành. Chế độ hỗ trợ lương thực ở Anh cũng khá tốt và phát triển đều. Thống kê cho thấy trong năm 2018, tổ chức từ thiện Trussell Trust đã phân phát 1,6 triệu phần thực phẩm, tăng 19% so với năm trước đó.
Không ít người nhập cư tìm mọi cách vào Anh vì có người nhà, người quen ở đó và nhờ đó họ có thể tá túc thời gian đầu để tìm việc và tìm cách xin được lưu trú dài hạn. Hệ thống việc làm chui của người đồng hương cũng là cách để người nhập cư tạo thu nhập trong một thời gian, trước khi tìm cách ở lâu dài hơn hoặc bị trục xuất (sau khi đã tích lũy một số tiền cho cá nhân).
Trình độ càng thấp càng dễ tổn thương
Nhiều người nhập cư cũng cho biết chọn nước Anh vì ở đó “nói tiếng Anh”, khi mà bản thân họ cũng đến từ nước sử dụng tiếng Anh, hoặc đã học tiếng Anh như ngoại ngữ. Vốn liếng tiếng Anh sẵn có giúp họ tìm kiếm việc dễ hơn (so với ở những nước châu Âu không sử dụng tiếng Anh thông dụng) và làm các loại thủ tục giấy tờ dễ dàng hơn, cũng như sinh hoạt thường ngày không gặp quá nhiều khó khăn.
Báo cáo có tên Giữa hai màn lửa do Tổ chức Di cư quốc tế (IMO) phối hợp với Chính phủ Anh công bố tháng 3-2019 đã cho thấy bức tranh toàn cảnh về con đường vào xứ sở sương mù. Những “khách hàng” của các đường dây tổ chức vượt biên trái phép vào Anh đều không hề biết mình sẽ đi đâu vào ngày mai. Họ chỉ được bảo phải đi, bằng nhiều phương tiện khác nhau, đôi khi là phải cuốc bộ những quãng đường dài trong nhiều ngày liền dưới sự giám sát chặt chẽ.
Họ có thể đối mặt với việc bị cưỡng hiếp trên đường đi, hay thậm chí không bao giờ đến được Anh và kết thúc cuộc đời ở một nơi nào đó tại châu Âu.
Trong báo cáo được công bố vào tháng 3-2019, IMO lý giải vì sao nhiều người bất chấp tất cả để đến Anh bằng một mô hình gồm 4 tác nhân ảnh hưởng: ý chí cá nhân, tác động từ gia đình, xã hội và thể chế. Trong đó, hệ thống chính trị chỉ chiếm một phần nhỏ trong hàng chục ảnh hưởng dẫn tới quyết định tha hương.
Ở góc độ cá nhân, địa vị xã hội, tình trạng việc làm và nỗi sợ gánh nợ khiến con người ta mất cảnh giác trước những lời mời mọc, những hứa hẹn về một công việc tốt, cuộc sống đủ đầy và nhắm mắt đưa chân dù không tìm hiểu kỹ thực tế ở nơi đến. IMO rút ra một kết luận: Di cư không xấu, vì ai cũng có quyền được tìm kiếm cơ hội cải thiện mức sống; và càng ít tiền, trình độ thấp càng dễ bị tổn thương trong hành trình đó.
Nhà thổ và trang trại cần sa
“Những kẻ tổ chức vượt biên gần đây còn chọn một con đường khác. Chúng sẽ tổ chức cho các “khách hàng” bay tới Trung Quốc, rồi từ đó mới đi tới Nga để tránh bị nghi ngờ. Đây là quãng đường duy nhất họ được đi bằng máy bay. Hành trình còn lại sẽ phải cuốc bộ, hoặc đi bằng mọi phương tiện ít gây sự chú ý nhất.
Không hiếm người phải đi bộ suốt 10 ngày từ Belarus để vào Ba Lan dưới sự hộ tống của một tay súng Nga, rồi tiếp tục đi bộ xuyên rừng trong nhiều ngày nữa để tới Pháp. Tôi nhớ có một phụ nữ đã kể với tôi rằng cô ấy thậm chí băng qua dãy núi Karpat để tới Tây Âu” – một nguồn cung cấp tin được trích dẫn trong báo cáo của IMO.
Lộ trình này có thể mất nhiều tháng, thậm chí lên tới 1-2 năm nhưng giá không hề rẻ, dao động 15.000 – 28.500 bảng Anh. Có trường hợp trả tiền để tới Anh nhưng bị mắc kẹt lại trên đường đi, bị đẩy vào các nhà thổ hoặc các trang trại trồng cần sa.
BẢO DUY/Tuổi trẻ
