Ở Việt Nam, một gia đình có thể bỏ ra 2 hoặc 3 triệu một ngày để đi ăn. Và cũng có thể bỏ từ 15 đến 20 triệu để mua 1 cái ti vi hay tủ lạnh mới. Còn ở đây, chỉ cần xài nhiều hơn 50 USD một ngày là tối đến, lại phải suy nghĩ và lại có thêm vài nếp nhăn.
Tôi hay đọc các bài viết về Mỹ, nhưng đến bây giờ mới chợt nhận ra rất rất ít người kể về nổi khó khăn, nỗi khổ của những người Việt định cư Mỹ, cũng như là được kể từ chính những người này. Việt kiều, nghe có vẻ thì sang đấy, nhưng cũng chỉ là vẻ bên ngoài mà thôi, các mác đó họ phải đánh đổi bằng sự khó khăn, cực khổ, và bằng mồ hôi.
Trên VnExpress.net, tôi có đọc được vài bài viết về cuộc sống của người Việt ở Mỹ. Qua những gì tôi đọc thì tôi nhận thấy rằng, có rất nhiều ý kiến trình bày khác nhau của cuộc sống xung quanh những người Việt đang định cư tại Mỹ. Có những bài cho rằng, hai chữ Việt kiều làm cho những đứa con Việt trở nên khoe khoang, xa xỉ và hòa tan vào phong tục xa hoa xứ người; hoặc như một số ý kiến cho rằng những lời nói của bài viết “Cuộc sống thực của người Việt tại Mỹ” là không đúng sự thật.
Tôi là một học sinh đã qua định cư tại Mỹ đã hơn 3 năm. Và sau khi đọc xong bài viết “Cuộc sống thực của người Việt tại Mỹ”, tôi đã quyết định viết một bài viết nhằm trình bày rõ hơn sự gian nan, vất vả của người Việt ở một đất nước rộng lớn như Hoa Kỳ (vì bài viết tôi đọc chưa phân tích rõ ).
Những người đi trước ai cũng phải trải qua khoảng thời gian rất khó khăn, chật vật khi vừa mới bước chân đến đây. Những người đến sau có phần sướng hơn, vì đã có người thân đi trước giúp đỡ. Nhưng thời gian ban đầu tôi cùng mẹ qua Mỹ định cư thì người thân cũng có nhiều, nhưng họ giúp đỡ khá là hời hợt, hoặc giúp để lấy tiếng đó là điều mà tôi nhận thấy. Cũng như bài viết của Vu Dao, tại đất nước này nó làm cho con người ta áp lực rất nhiều, khiến con người ta trở nên vô cảm hay bấn loạn.
Điều làm người ta phải suy nghĩ và bị nó ảnh hưởng là ở đồng tiền. Người ta nói, ở Mỹ là có tương lai, là có tiền, cứ như “everything is money”, nhưng đâu ai biết rằng ở xứ này “money is everything”.
Đúng là lương hàng năm của người Việt có thể xấp xỉ từ 20.000 đến 40.000 USD tùy theo hộ gia đình có bao nhiêu người. Những người định cư càng lâu thì lương cũng sẽ cao; lương trung bình của mỗi người Việt mới qua là dưới 20.000 USD một năm trong suốt gần ba năm đầu tiên, còn sau đó có khả quan hơn hay không là tùy 30% cố gắng và 70% vận may. Suy cho cùng thì dù cho nằm ở mức lương nào thì họ cũng đều phải vất vả, vật lộn với cuộc sống khó khăn tại đây là không thể tả.
Lúc còn ở Việt Nam, gia đình tôi lúc nào cũng bên nhau, tôi chỉ có việc ăn và học cho thật tốt, cuối tuần thì phụ giúp mẹ và dì bán hàng. Thỉnh thoảng thì cả nhà cùng đi ăn khuya với nhau. Cùng ăn chung những bữa cơm, không khí lúc nào cũng đầm ấm, vui vẻ. Đến tối thì cùng nhau quây quần xem phim, sáng muốn ăn gì khi thức dậy chỉ cần 10’ chạy một mạch ra chợ, ngắm nhìn dòng người buôn bán tấp nập, đông đúc.
Tất cả các hình ảnh đó thì ngược lại khi bạn ở Mỹ, nó rất xa vời và lạc lõng. Có một số người thì đã có cuộc sống ổn định khi ở đây nên đôi lúc hơi tự mãn. Nhưng đối với chúng tôi, cái cuộc sống mà chỉ vỏn vẹn trong bốn bức tường, ban ngày thì đi làm cả ngày, còn chưa chắc có thời gian gặp mặt mọi người xung quanh. Những món ăn trong mỗi bữa ăn được hâm nóng bằng lò vi sóng và ăn trong một tuần. Những điều này mọi người được nghe kể thì nhiều nhưng ít ai có thể hiểu được cái cảm giác buồn tẻ đó.
Ở Việt Nam, ngoài các khoản chi phí như tiền điện, nước, chợ bạn phải chi ra hàng tháng, thì đa số không còn phải chi thêm khoản nào khác (không tính những gia đình khó khăn kiếm từng xu cho con đi học, hoặc cho đi học thêm quá nhiều như những gia đình ở thành phố). Còn ở đất nước như ở đây thì hàng tháng lại phải lo đủ thứ các khoản như những hóa đơn (bills) cứ tràn ngập trong hộp mail. Nào tiền nhà, tiền điện, tiền nước, tiền điện thoại, tiền bảo hiểm xe, tiền xe trả góp.
Theo trường hợp như thế này, giả sử một gia đình có ba mẹ đi làm và hai con đi học, lương của mẹ đi làm nail mỗi tháng là 2.000 USD (đây là một con số không thực tính ở thời điểm bây giờ, vì nghề nail không còn trong thời điểm thăng hoa như xưa nữa), và của ba là 1.500 đến 2.000 USD một tháng nếu đi làm ở hãng. Vậy cứ cho là 4.000 USD một tháng.
Tiền nhà, với những gia đình mới qua ít nhất phải chờ gần 10 năm mới đủ tiền mua một căn nhà, vì thế tiền thuê một căn hộ sẽ vào khoảng 1.200 USD/tháng đến 1.500 USD/tháng (1.500 USD là giá trung bình hiện nay ở bang Virginia, một số bang khác có thể rẻ hơn). Người mẹ cần một chiếc xe, người ba cần một chiếc xe, nếu mua xe cũ thì chỉ cần trả tiền bảo hiểm mỗi tháng; hai xe một năm vị chi là 1.200 đến 1.500 USD, hoặc 100 USD một tháng. Tiền chợ búa dao động từ 200 đến 300 USD một tháng tùy theo khẩu phần và giá cả của thức ăn. Và tin tôi đi, với người dân ở California, food stamp là một điều rất bình thường, nhưng ở bang Virginia tôi đang ở, food stamp không phải muốn là đăng ký có được. Tiền ga điện nước vào khoảng 200 USD. Tiền điện thoại nằm ở mức 100 USD cho 4 người. Cứ thế mà tính lẻ tẻ đi lên, hàng ngàn nhiều thứ “bills” khác cứ thay phiên nhau chạy tới, mỗi thứ rút trong túi ra một ít. Để dành lại chả được bao nhiêu.
Cái thứ gọi là medicare hay medicaid không phải ai cũng có được khi sống hay định cư ở Mỹ, chỉ cần một lần đi khám bác sĩ thì cũng đã mất gần 60 USD, chưa kể tiền thuốc thang. Còn phải nằm viện thì có khi phải chi lên đến cả nghìn đồng, nên có tiết kiệm được bao nhiêu nhưng có ngày cũng sẽ dùng tới hết, vậy nên cuộc sống cứ bình bình, không lên nổi.
Ở Việt Nam, một gia đình có thể bỏ ra 2 hoặc 3 triệu một ngày để đi chơi hay đi ăn. Và cũng có thể bỏ từ 15 đến 20 triệu để mua 1 cái ti vi hay tủ lạnh mới, hay chi ra vài triệu để đi một tour du lịch ngắn. Còn ở đây, chỉ cần xài nhiều hơn 50 USD một ngày là tối đến, lại phải suy nghĩ và lại có thêm vài nếp nhăn. Đi mua sắm, một cái áo có giá 20 USD nhìn thì thích lắm, nhưng cũng phải bỏ xuống, chờ sale mới dám mua. Nên khi nghe kể về mức lương ở trên thì có vẻ khá giả, nhưng chỉ cần xài nhẹ tay thôi thì nó cũng muốn bay hết.
Tôi biết một gia đình, ba mẹ là y tá bác sĩ ở bệnh viện Chợ Rẫy, thu nhập cao, ổn định, đến Mỹ và làm lại từ đầu bắt đầu từ những công việc nặng nhọc, bần hàn nhất. Miệng lưỡi con người ở đây là rất tàn nhẫn, như cách họ sống, họ chỉ muốn mình là hoàn hảo, không có khuyết điểm, và luôn luôn hạ xuống tư cách và nhân phẩm của bất cứ ai làm mích lòng họ, nhưng đối với họ thì ai là chả là người làm mích lòng.
Một gia đình khác mà tôi biết có ba là kế toán và mẹ có hàng quán nhỏ, quán rất đông khách. Họ không thuộc dạng giàu nhưng cũng khá giả, nên cũng không bận tâm hay bị ảnh hưởng của đồng tiền nhiều. Và họ qua đây, mở tiệm nail, nghe có vẻ giàu thật, nhưng có ai biết đằng sau đó là công sức,tâm huyết và mồ hôi nước mắt của họ. Mọi thứ họ đều bắt đầu bằng việc tự mày mò, tìm tòi để làm: trang trí lại nội thất, quảng bá cho thương hiệu, v.v… Có những tháng chật vật, tiền ra thì nhiều mà tiền vô lại ít.
Tôi biết một gia đình, gia đình thuộc tầng lớp thượng lưu với biệt thự ở ngoại thành. Sang định cư Mỹ, ba mẹ phải đi chất hàng lên toa xe lửa với mức lương khoảng 1.200 đến 1.500 USD một tháng. Họ phải nuốt bao nhiêu giọt nước mắt để cho hai cô con gái đi học thành tài trước sự dè bỉu của mọi người trong nhà.
Tôi biết mẹ và tôi, rày đây mai đó không ổn định. Mẹ tôi chịu rất nhiều cực khổ trong công việc, họ hàng thì chỉ lúc giúp đỡ mới gặp mặt. Nhiều lúc sự bất mãn khiến con người ta trở nên đau đầu, khủng hoảng. Vì họ còn phải lo cho người thân ở Việt Nam, đồng thời còn phải lo cho cuộc sống của mình bên này. Và nhiều thứ như vậy, cái bất mãn đã lên tiếng.
Có những bài viết tôi đọc vào mà thấy giật mình vì họ khoe khoang về cuộc sống định cư tại Mỹ. Và khi đọc xong tôi cảm nhận được họ có quyền khoe như vậy, vì sau bao gian nan, chật vật với cuộc sống ở Mỹ thì họ cũng có được những khoảng thời gian thư giãn, thỏa mãn và đáng được công nhận (tôi không nói đến những người dè bỉu và chê bai đất nước của chính mình đầy ác ý). Và điều làm tôi giật mình hơn cả là hầu như không có ai kể về cuộc sống nơi đất khách quê người nó vất vả và cay đắng biết nhường nào. Cái chiếc vé máy bay về thăm quê chẳng đáng là bao, nhưng khi về là có hàng nhiều móc xích liên quan tiền bạc, lại bỏ dở một hoặc hai tháng đi làm, về sẽ mắc nợ mãi không trả đủ.
Đúng đấy, nhiều người cứ nhìn vào thứ bề ngoài họ có mà đánh giá. Nhưng có ai biết được những gì mà họ đã phải trải qua và chật vật biết bao nhiêu. Như đã nói, Việt kiều chỉ là cái mác, cái mác đánh đổi bằng mồ hôi và xương máu.
Tôi không phải muốn kể lể ở đây để cho người khác thương hại hay chê trách từ người khác. Những gì mà tôi kể và trình bày là những thứ mà tôi rút ra được và chứng kiến. Mong rằng mọi người sẽ có cái nhìn khác hơn về những người Việt đang định cư tại Mỹ.
