Các nhà khoa học phát hiện lượng lớn tinh thể thạch anh tập trung tại các gò chôn cất thuộc di chỉ đồi Dorstone, mảnh lớn nhất dài 34 mm.
Nick Overton, nhà khảo cổ tại Đại học Manchester, cùng các đồng nghiệp phát hiện 337 mảnh thạch anh trong suốt gọi là “tinh thể đá” tại một địa điểm tổ chức nghi lễ 6.000 năm tuổi ở đồi Dorstone, miền tây nước Anh, Live Science hôm 18/8 đưa tin. Nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Cambridge Archaeological Journal.
Ngoài tính chất trong suốt gần như nước, một số mảnh tinh thể có dạng lăng trụ, tách ánh sáng trắng thành quang phổ cầu vồng khả kiến. Tinh thể thạch anh còn có tính phát quang khi ma sát (triboluminescent). Tính chất đặc biệt này có thể đã thúc đẩy việc đập vỡ tinh thể thành những mảnh nhỏ hơn, Overton cho biết.
“Nếu đập hai tinh thể vào nhau, chúng sẽ phát ra những tia sáng hơi xanh, trông rất ấn tượng. Đây hẳn là một trải nghiệm thú vị vì thạch anh khá hiếm và đặc biệt trong thời kỳ này, khi không có thủy tinh và không có vật liệu rắn nào khác trong suốt”, ông giải thích.
Overton cho biết, các mảnh tinh thể nằm rải rác xung quanh di chỉ ở đồi Dorstone, tập trung tại các gò chôn cất. Một số mảnh vỡ lớn nhất có vẻ là đồ tùy táng và được đặt trong các hố chôn xương người hỏa táng.
Không có nguồn tinh thể thạch anh nào ở địa phương. Vì vậy, có khả năng số thạch anh này bắt nguồn từ một hang động ở vùng núi Snowdonia, phía bắc xứ Wales, cách đó khoảng 130 km, hoặc từ một địa điểm ở St David’s Head, cách đó khoảng 160 km. Có vẻ thạch anh được vận chuyển đến đồi Dorstone dưới dạng các tinh thể lớn dài tới 10 cm thông qua một mạng lưới giao thương.
Phân tích cho thấy các tinh thể lớn sau đó được đập nhỏ một cách thành thạo với những kỹ thuật dùng cho đá lửa, nhưng các mảnh tinh thể này không dùng để tạo thành công cụ. Thay vào đó, nhiều mảnh được thu thập và đặt tại đồi Dorstone, đặc biệt là trên các gò chôn cất. Mảnh lớn nhất mà nhóm nghiên cứu tìm được dài 34 mm.
337 mảnh thạch anh ở đồi Dorstone là tập hợp tinh thể đá đã qua xử lý lớn nhất từng được tìm thấy ở Anh và Ireland. Các mảnh tinh thể đá thạch anh từng được tìm thấy tại những khu chôn cất thời Đồ Đá Mới khác ở Anh và Ireland, nhưng trước đây chúng thường bị bỏ qua.
“Tôi thấy việc chỉ ra vật liệu này tuyệt vời và thú vị như thế nào rất quan trọng. Điều đó có thể giúp chúng ta tìm hiểu về những khía cạnh khác của thời Đồ Đá Mới, ví dụ như sự kết nối thương mại hoặc trao đổi, cũng như cách người xưa suy nghĩ và sử dụng vật liệu”, Overton nói.
