Các nhà phân tích coi các cuộc tấn công ngày càng hung hãn của Trung Quốc nhắm vào các tàu Philippines ở Biển Đông là một phép thử đối với liên minh Mỹ-Philippines. Họ nói rằng điều gì xảy ra tiếp theo sẽ phụ thuộc phần lớn vào cách Manila và Washington phản ứng.
Tàu tuần duyên Trung Quốc, trái, ngăn chặn tàu tuần duyên Philippines, giữa tại Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas) ngày 17/6/2024.
Đoạn phim đầy kịch tính được quân đội Philippines công bố vào tuần trước cho thấy lực lượng tuần duyên Trung Quốc cầm dao, rìu và các loại vũ khí khác để chặn các binh sĩ Philippines đang đi thuyền cao su chở hàng tiếp tế cho một đơn vị đồn trú ở Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas).
Theo Manila, cuộc đụng độ ngày 17/6 là cuộc đụng độ tồi tệ nhất cho đến nay trong bối cảnh căng thẳng leo thang ở vùng biển tranh chấp, khiến một số binh sĩ Philippines bị thương, trong đó có một người bị mất ngón tay cái.
Nhưng trong khi Philippines cố gắng giảm căng thẳng bằng biện pháp ngoại giao, các nhà phân tích cho rằng những sự kiện như vậy có thể xảy ra trong tương lai.
Ông Don McLain Gill, giảng viên nghiên cứu quốc tế tại Đại học De La Salle ở Manila, nói: “Trung Quốc sẽ tìm cách đẩy Philippines đi xa hơn”.
Ông nói với VOA: “Thách thức chính ở đây là buộc Trung Quốc phải trả giá đắt để nước này không giải thích cho loại hành vi này và biến nó thành một điều gì đó thường xuyên, giống như cách họ đã thường xuyên thực hiện việc phun vòi rồng và đâm húc các tàu của Philippines”.
Trong những tháng qua đã xảy ra một số vụ việc tàu tuần duyên Trung Quốc bắn vòi rồng vào các tàu tuần tra Philippines và thực hiện các hành động nguy hiểm nhằm ngăn chặn các nhiệm vụ tiếp tế cho quân đội Philippines đóng tại bãi cạn này.
Điểm bùng phát của cuộc xung đột là BRP Sierra Madre, một tàu chiến đổ nát mà Manila cố tình cho mắc cạn vào năm 1999 để tuyên bố chủ quyền đối với Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas), một thực thể trên biển ở Quần đảo Trường Sa nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, bao gồm cả quần đảo Trường Sa, dựa trên các bản đồ lịch sử mà tòa án quốc tế phán quyết là không có cơ sở pháp lý.
Tiến trình đàm phán song song
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr., trong cuộc phỏng vấn truyền thông đầu tiên kể từ vụ việc, ngày 27/6 thừa nhận rằng cần phải làm nhiều hơn là chỉ đưa ra phản đối ngoại giao chống lại Trung Quốc.
“Chúng tôi đã [đưa ra] hơn 100 lời phản đối rồi. … [Điều thường xảy ra là] chúng tôi triệu đại sứ, chúng tôi nói với ông ấy lập trường của chúng tôi, rằng chúng tôi không muốn những gì đã xảy ra, và chỉ thế thôi. Nhưng chúng tôi phải làm nhiều hơn thế, vì vậy chúng tôi phải làm như vậy. Chúng tôi đang làm nhiều hơn thế,” ông Marcos nói với các phóng viên ngày 27/6 mà không nói thêm chi tiết.
Nhưng ông Collin Koh, một thành viên tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, cho biết cũng phải có một “chuỗi đàm phán và đối thoại song song” giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ để giảm căng thẳng.
Hoa Kỳ là đồng minh hiệp ước của Philippines và có nghĩa vụ bảo vệ Manila trước các cuộc tấn công vũ trang từ bên ngoài, bao gồm cả các khu vực ở Biển Đông.
Ông Koh nói, vì lợi ích cao đối với cả ba nước, Trung Quốc có thể lắng nghe một siêu cường khác.
Ông Koh nói với đài VOA: “Tôi nghĩ phần lớn điều đó sẽ phụ thuộc rất nhiều vào việc Hoa Kỳ gửi tín hiệu rõ ràng tới Trung Quốc về những điều mà nước này nên kiềm chế không làm, và nó phải đi kèm với mối đe dọa rất rõ ràng về trả đũa hoặc hậu quả”.
Ông nói thêm: “Nếu việc gửi thông điệp không được thực hiện rõ ràng thì chúng ta sẽ thấy những gì đang xảy ra tái diễn”.
Hiệp ước phòng thủ chung
Ông Marcos đã loại trừ việc viện dẫn hiệp ước phòng thủ chung để xử lý vụ việc mới nhất, nói rằng đây không thể coi là một “cuộc tấn công vũ trang”.
Ông Marcos trước đó cho biết ông muốn xem xét lại hiệp ước được ký năm 1951 để ứng phó với những thách thức an ninh đang thay đổi trong khu vực.
Theo ông Gill của Đại học De La Salle, sự leo thang gần đây có thể tạo ra sự cấp bách để Washington và Manila “đẩy nhanh quá trình xác định các điều khoản cụ thể và tăng cường tham vấn”.
Ông Marcos đầu năm nay nói cái chết của một quân nhân Philippines trong “một cuộc tấn công hoặc hành động gây hấn của một thế lực nước ngoài khác” có thể kích hoạt hiệp ước.
Tuy nhiên, điều kiện này có thể có lợi cho Trung Quốc.
“Nếu bạn đặt tiêu chuẩn quá cao, điều đó có nghĩa là bạn đang cho phép Trung Quốc tiếp tục làm bất cứ điều gì họ đang làm ngay dưới ngưỡng đó”, ông Koh nói, mặc dù ông đồng ý rằng chưa cần thiết phải kích hoạt hiệp ước.
“Không ai chết và không ai bị thương nghiêm trọng nào khác ngoài người lính tội nghiệp bị mất ngón tay cái. Câu hỏi đặt ra là: Liệu sau này chúng ta có gặp may mắn như vậy không?” ông Koh nói.
Theo VOA
