Zelensky đang cố gắng đưa Putin trở thành kẻ chịu trách nhiệm chính trước Trump cho bất kỳ sáng kiến hòa bình nào thất bại.
Kyiv hiểu rõ rằng họ phải điều chỉnh và hành động cẩn trọng để tránh làm phật lòng Donald Trump. Vì thế, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm kiếm các giải pháp ngoại giao.
Việc Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ, Donald Trump, đề cử ông Keith Kellogg – cựu Cố vấn An ninh Quốc gia và tướng quân đội Hoa Kỳ đã nghỉ hưu – làm đặc phái viên về Ukraine và Nga đã phần nào trấn an một Kyiv đang lo lắng.
Các quan chức Ukraine đã quen thuộc với Kellogg – người ủng hộ triết lý “hòa bình thông qua sức mạnh”. Ông từng công khai khẳng định rằng bất kỳ thỏa thuận nào nhằm chấm dứt cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài gần ba năm cũng phải bao gồm những đảm bảo an ninh vững chắc cho Ukraine, nhằm duy trì hòa bình lâu dài và ngăn chặn một cuộc xâm lược mới từ Nga. Kellogg không phải là người ủng hộ việc “đầu hàng vô điều kiện” để thỏa mãn tham vọng của Tổng thống Nga Vladimir Putin.
“Chúng tôi sẽ nói với Ukraine rằng: các vị phải tham gia bàn đàm phán, nếu không, sự hỗ trợ từ Hoa Kỳ sẽ cạn kiệt,” Kellogg phát biểu với hãng tin Reuters hồi tháng 6. “Và với Putin, chúng tôi sẽ nói rằng: các vị cũng phải đến bàn đàm phán, nếu không, chúng tôi sẽ cung cấp cho Ukraine mọi thứ họ cần để tiêu diệt các vị trên chiến trường,” ông nhấn mạnh.
Không giống như nhiều nhân vật trong đội ngũ MAGA của Trump, Kellogg tán thành quyết định của Tổng thống Joe Biden cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa do Hoa Kỳ cung cấp để tấn công các mục tiêu trong lãnh thổ Nga. Ông cho rằng hành động này mang lại cho Trump “đòn bẩy lớn hơn” trong các cuộc đàm phán, đồng thời bổ sung rằng điều đó giúp Tổng thống Trump “có thêm không gian để xoay chuyển tình thế.”
Điều này trái ngược hoàn toàn với sự chỉ trích mạnh mẽ từ Donald Trump Jr., Mike Waltz (cố vấn an ninh quốc gia được Trump đắc cử chọn lựa), và Richard Grenell (cựu Giám đốc Tình báo Quốc gia trong nhiệm kỳ đầu của Trump). Grenell đã lên tiếng chỉ trích trên mạng xã hội rằng: “Không ai ngờ rằng Joe Biden lại đẩy nhanh cuộc chiến ở Ukraine trong giai đoạn chuyển tiếp. Điều này chẳng khác gì ông ấy đang phát động một cuộc chiến tranh mới.” Trump Jr. cũng cáo buộc Biden cố tình kích động Thế chiến thứ ba “trước khi cha tôi có cơ hội mang lại hòa bình và cứu mạng sống mọi người.”
Zelensky và ván cờ chính trị
Keith Kellogg là một nhân vật mà Tổng thống Ukraine Zelensky và đội ngũ của ông có thể hợp tác. Zelensky đã nhanh chóng thích nghi với sự thay đổi chính trị ở Washington và cả ở châu Âu, bằng cách thể hiện thiện chí sẵn sàng tham gia đàm phán.
Đây là điều mà các cố vấn Hoa Kỳ của ông đã khuyến khích, nhằm đẩy Putin vào thế khó.
Hôm thứ Sáu vừa qua, trong một cuộc phỏng vấn với đài Sky News của Anh, Zelensky đã thực hiện một “nước đi ngoại giao bậc thầy” khi ngầm gợi ý về khả năng chấm dứt “giai đoạn nóng” của cuộc chiến.
Ông đề xuất rằng Ukraine có thể gia nhập NATO, nhưng sự bảo trợ của liên minh này chỉ áp dụng với 80% lãnh thổ hiện do Kyiv kiểm soát. Điều này sẽ giúp Ukraine có cơ hội giải quyết các vấn đề liên quan đến phần lãnh thổ bị chiếm đóng bằng con đường ngoại giao.
Theo công thức mà ông đề cập, Nga sẽ giữ quyền kiểm soát thực tế ở Donbas và Crimea mà không cần Kyiv chính thức công nhận việc sáp nhập hoặc nhượng lại lãnh thổ – điều vốn đòi hỏi phải sửa đổi Hiến pháp Ukraine.
Tuy nhiên, động thái như vậy chắc chắn sẽ khiến những người lính nơi tiền tuyến và một bộ phận lớn người dân Ukraine phẫn nộ.
Một cố vấn Mỹ của Zelensky gần đây đã tiết lộ với Politico rằng ông nghi ngờ liệu Zelensky có thể trụ vững về mặt chính trị nếu ông chính thức từ bỏ gần 1/4 lãnh thổ đất nước.
Tuy nhiên, trong cuộc phỏng vấn với Sky News, Zelensky lần đầu tiên ngầm ám chỉ rằng Kyiv có thể cân nhắc khả năng từ bỏ một số lãnh thổ – dù chỉ là tạm thời hay vĩnh viễn.
Trước đây, trong một cuộc phỏng vấn với báo Le Monde của Pháp vào mùa hè, Zelensky từng mạo hiểm đề xuất rằng các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng có thể gia nhập Nga nếu người dân tại đó quyết định qua một cuộc trưng cầu ý dân tự do và công bằng. Nhưng ông cũng nhấn mạnh rằng các khu vực đó cần phải trở lại dưới sự kiểm soát của Ukraine trước khi cuộc bỏ phiếu có thể diễn ra.
Thách thức phía trước
Tuy nhiên, liệu những ý tưởng táo bạo của Zelensky có khả thi hay không lại là một câu hỏi lớn. Trump, trên thực tế, còn khó lòng ủng hộ Ukraine gia nhập NATO hơn cả sự dè dặt của Biden.
Đồng thời, các vấn đề pháp lý và sự phản đối của Nga khiến đề xuất này giống như “một tấm vải đỏ trước một con bò tót hung dữ.” Putin và các trợ lý hàng đầu của ông đã nhiều lần khẳng định rằng họ sẽ không bao giờ chấp nhận Ukraine gia nhập NATO.
Có thể, mục đích thực sự của Zelensky không phải là đạt được ngay kết quả. Động thái này dường như nhằm chứng minh rằng Kyiv sẵn sàng cân nhắc nhiều giải pháp khác nhau và mong muốn làm việc trực tiếp với Trump. “Tôi muốn chia sẻ ý tưởng của mình với ông ấy và cũng muốn lắng nghe ông ấy,” Zelensky phát biểu.
Dmytro Kuleba, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine, nhận định rằng Zelensky đang cố gắng hiệu chỉnh chiến lược để không làm Trump phật lòng. “Hãy lắng nghe những cuộc phỏng vấn gần đây của ông ấy. Ông ấy nói rằng ‘chúng ta phải tìm kiếm giải pháp ngoại giao’, ‘chúng ta cần thu hồi Crimea bằng con đường ngoại giao’, hay ‘chúng ta không đủ mạnh để khôi phục lại đường biên giới năm 1991’. Đây đều là những thông điệp gửi đến Trump,” Kuleba nói với Politico.
Tuy nhiên, Kuleba cũng cảnh báo rằng Zelensky và Putin đều không muốn giải quyết nhanh chóng cuộc xung đột vì họ tin rằng làm vậy sẽ gây tổn hại nặng nề về mặt chính trị.
“Putin chắc chắn rằng ông ta đang thắng thế, vậy tại sao ông ta phải nhượng bộ? Đồng thời, yêu cầu của Nga không chỉ là nhượng bộ lãnh thổ và ngừng gia nhập NATO, mà còn yêu cầu giải tán quân đội Ukraine – điều sẽ làm vô hiệu hóa toàn bộ ý tưởng về đảm bảo an ninh,” Kuleba kết luận.
Trong ván cờ phức tạp này, mưu kế của Zelensky khi đối phó với Trump là bảo đảm rằng Putin là kẻ phải chịu tội [trước Trump] cho bất kỳ sáng kiến hòa bình nào thất bại.
Thu Phương
Theo Politico
