Kết quả của cuộc khảo sát do GS-TSKH Trần Ngọc Thêm, giám đốc trung tâm văn hóa học lý luận và ứng dụng (thuộc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) và cộng sự thực hiện, đã khiến xã hội bàng hoàng:
Tỷ lệ nói dối ở học sinh bậc tiểu học là 22%; ở bậc THCS là 50%; ở bậc THPT là 64% và ở bậc đại học là 80%.
Ai cũng biết, nói dối là “đệ nhất xấu xa”. Nhưng vì sao ở ta, tỷ lệ nói dối ở thiếu niên, thanh niên lại cao đến thế?
Ảnh minh họa
Câu trả lời là:
Vì các cháu, các em sống trong một môi trường mà sự dối trá đang ngự trị. Có thể nói ở xã hội chúng ta đang sống bây giờ, nhìn đâu cũng thấy sự dối trá. Ngoài chợ, từ mớ rau thấm đẫm thuốc trừ sâu bị nói dối là rau sạch. Thịt thối, cá ươn được tẩy hóa chất biến thành đặc sản, tôm bị bơm hóa chất cho tăng cân. Lợn chết dịch biến thành xúc xích, thành giò chả...
Trong nhà trường thì thành tích giả, học trò lớp 5, lớp 6 không viết nổi tên mình vẫn được lên lớp. Thi tốt nghiệp PTTH thì điểm thi giả. Quan trường thì bằng giả, học giả bằng thật, lý lịch giả, lên chức giả bằng tiền rồi tham nhũng để “thu hồi vốn” và thu lãi.
Rất nhiều quan chức hôm nay còn ngất ngưởng ngôi cao, cao giọng rao giảng đạo đức, hôm sau đã bị vạch bộ mặt thật là kẻ lừa đảo, tham nhũng công trình xây dựng thì kê khai khống khối lượng, rút lõi, công trình đưa vào sử dụng hôm nay, ngày mai đã xuống cấp.
Ngân hàng thì giả chữ ký của khách hàng, lừa đảo chiếm đoạt trăm tỷ ngàn tỷ. Doanh nghiệp thì báo cáo dối để trốn thuế, lừa dối hải quan để nhập hàng lậu.
Ngành Y thì bán thuốc giả, vắc xin giả... Ngành nông nghiệp thì phân bón giả, thuốc bảo vệ thực vật giả...
Trong cơ quan thì cấp dưới nói dối cấp trên, rồi cơ quan cấp dưới lại nói dối cơ quan cấp trên bằng những bản báo cáo đẹp như mơ. Trong gia đình thì vợ nói dối chồng, chồng nói dối vợ, bố mẹ nói dối con cái, và ngược lại, con cái lại nói dối bố mẹ.
Tóm lại, là sự dối trá đã len vào tận hang cùng ngõ hẻm của xã hội, ngự trị từ tầng thấp đến tầng cao.
Chưa bao giờ mà người Việt Nam lại mất lòng tin, lại phải đề phòng, cảnh giác đối với người xung quanh mình, với xã hội đến thế. Sống trong một môi trường như vậy, thì các cháu, các em không nói dối, mới là chuyện lạ.
Người phương Tây có câu “trong một bầy quạ, thì con bồ câu chính là con quạ. Trong một đám người say, thì người tỉnh chính là người say”.
Trong một xã hội mà sự dối trá đã trở thành văn hóa, thành lẽ sống và mục đích sống, nói dối đã trở thành quen thuộc đến nỗi cứ tưởng nói dối là nói thật, thì những người thật thà, trung thực, chất phác chắc chắn sẽ bị đám đông ghẻ lạnh, hắt hủi, sẽ trở thành một thiểu số cô đơn, sẽ không còn đất sống.
Những nhà lãnh đạo đất nước, xin hãy làm thế nào để xã hội trung thực trở lại. Nếu không, thì có ngày, Việt Nam sẽ trở thành một đất nước dối trá nhất thế giới.
Vũ Hữu Sự
Báo Nông nghiệp Việt Nam