Những gene đặc biệt tạo ra khả năng miễn dịch Covid-19 bẩm sinh trên một số người có thể là chìa khóa để phát triển các loại thuốc và vaccine hiệu quả nhằm ngăn dịch bệnh lây lan.
Các nhà khoa học quốc tế đã khởi động chiến dịch tìm kiếm những người miễn dịch bẩm sinh trước virus SARS-CoV-2 trên phạm vi toàn cầu. Nhóm nghiên cứu hy vọng có thể xác định được gene giúp những người này miễn nhiễm trước virus corona.
Việc tìm ra gene mang lại hệ miễn dịch tự nhiên sẽ đặt tiền đề cho nghiên cứu phát triển những loại thuốc không chỉ có tác dụng điều trị cho bệnh nhân Covid-19, mà còn có thể ngăn virus tiếp tục lây nhiễm cho người xung quanh, theo Nature.
Cơ chế miễn dịch bẩm sinh
Mary Carrington, chuyên gia về miễn dịch tại Trung tâm nghiên cứu ung thư Bethesda, bang Maryland của Mỹ, cho biết xác định gene tạo ra miễn dịch bẩm sinh trước Covid-19 là “ý tưởng tuyệt vời” và là mục tiêu cần hoàn thành.
Nhưng không gì có thể bảo đảm con người có thể sớm đạt được mục tiêu này. Bởi ngay cả khi những gene như vậy tồn tại, chúng có thể chỉ xuất hiện trên một số ít người.
“Vấn đề là làm thế nào tìm ra những người miễn dịch bẩm sinh. Đây là một nhiệm vụ đầy thách thức và đòi hỏi sự kiên trì”, Sunil Ahuja, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Khoa học Y tế Đại học Texas, cho biết.
Các nhà khoa học Đại học London College cho biết ngay từ trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát, một số người đã có khả năng miễn dịch trước viurs corona ở những mức độ nào đó. Lý do có thể bởi cơ thể con người đã học được cách chống chịu lại các virus có liên quan đến SARS-CoV-2.
 |
|
Virus SARS-CoV-2. Ảnh: AP. |
Quan sát các nhân viên y tế làm việc trong làn sóng dịch bệnh đầu tiên, các nhà khoa học phát hiện không phải tất cả đều mắc Covid-19 dù có nhiều thời gian làm việc trong môi trường nguy cơ lây nhiễm cao.
Khoảng 10% người được quan sát đã tiếp xúc gần với virus nhưng không có triệu chứng, không có kết quả xét nghiệm dương tính, và không có kháng thể Covid-19 trong máu. Kết quả này được đăng tải trên tạp chí uy tín Nature.
Các nhà khoa học cho rằng hệ miễn dịch của những người này hoạt động hiệu quả đến mức virus không thể xâm nhập vào tế bào cơ thể.
Mẫu máu cho thấy những người này có các tế bào bảo vệ T, với khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh, ngay từ trước khi đại dịch xuất hiện.
Những tế bào T bẩm sinh nói trên có thể phát hiện nhiều bộ phận của virus hơn so với những gì mà các loại vaccine hiện nay có thể làm được, các nhà khoa học kết luận.
Các loại vaccine hiện chỉ nhắm vào gai protein trên bề mặt virus. Trong khi đó, những tế bào T bẩm sinh nói trên phát hiện được cả những protein ở bên trong virus – thứ giúp virus tự nhân bản.
Những protein này tương đồng trên mọi chủng virus corona có liên hệ gần gũi, bao gồm cả những virus đã lan rộng và gây ra một số căn bệnh thông thường như cảm lạnh.
Loại vaccine có thể tấn công vào các protein bên trong virus sẽ giúp tạo ra hệ miễn dịch mạnh, bảo vệ con người trước mọi chủng virus corona và cả các biến thể mới của SARS-CoV-2.
Các nhà khoa học cho biết những loại vaccine hiện nay đã đáp ứng mục tiêu ngăn người mắc Covid-19 diễn tiến nặng và tử vong, nhưng dường như không đủ hiệu quả ngăn virus SARS-CoV-2 tấn công người đã chủng ngừa.
“Điều chúng tôi hy vọng là khi thêm vào tế bào T, vaccine có thể bảo vệ ngăn ngừa hoàn toàn nguy cơ lây nhiễm, cũng như phát hiện hiệu quả các biến chủng mới xuất hiện trong tương lai”, giáo sư Mala Maini, chuyên gia bệnh truyền nhiễm Đại học London College, nói.
Một giả thuyết cũng được các nhà khoa học đặt ra là một số người xuất hiện đột biến khiến thụ thể ACE2 không hoạt động bình thường. Thụ thể ACE2 chính là con đường để SARS-CoV-2 xâm nhập tế bào.
Theo nghiên cứu đăng tải trên Nature, các nhà khoa học đã tìm ra mối liên hệ giữa một đột biến hiếm gặp ức chế gene tạo ra thụ thể ACE2, qua đó làm giảm nguy cơ lây nhiễm virus SARS-CoV-2.
Chiến dịch quy mô toàn cầu
10 trung tâm nghiên cứu y khoa toàn cầu đang cùng tham gia chiến dịch tìm kiếm người miễn dịch Covid-19 bẩm sinh. Các nhà khoa học tỏ ra lạc quan có thể thu được những kết quả như kỳ vọng.
Bước đầu tiên cần thực hiện là thu hẹp phạm vi tìm kiếm. Những đối tượng tiềm năng nhất gồm người đã tiếp xúc gần với nguồn lây nhiễm mà chưa tiêm chủng cũng như có xét nghiệm âm tính, ví dụ người sống cùng nhà với bệnh nhân Covid-19.
Hơn 500 ứng cử viên với tiêu chí phù hợp đã được lựa chọn tham gia nghiên cứu. Từ sau khi các tài liệu đầu tiên được công bố hồi cuối tháng 10, có thêm 600 ứng viên chủ động liên hệ với các nhà khoa học. Phản ứng của công chúng khiến các nhà khoa học bất ngờ.
“Tôi chưa từng nghĩ họ, những người tiếp xúc với nguồn lây nhiễm và không mắc bệnh, sẽ liên hệ với chúng tôi”, giáo sư Jean-Laurent Casanova, chuyên gia di truyền học tại Đại học Rockefeller, cho biết.
 |
| Covid-19 đang tái bùng phát ở hàng loạt quốc gia. Ảnh: AFP. |
Một trong những rào cản lớn nhất với nghiên cứu là chứng minh những ứng viên từng tiếp xúc với lượng virus đủ lớn, chuyên gia Ahuja của Đại học Texas cho biết.
Ngoài ra, việc ngày càng có nhiều người được tiêm vaccine Covid-19 khiến các nhà khoa học gặp khó khăn xác định các trường hợp miễn dịch bẩm sinh.
Một khi xác định được một đối tượng tiềm năng, các nhà nghiên cứu sẽ so sánh bộ gene của người này với gene của những người đã lây nhiễm virus SARS-CoV-2, xác định những gene khác biệt tạo ra miễn dịch.
Sau khi tìm ra được loại gene đặc biệt này, sẽ có thêm các nghiên cứu khác trên tế bào người cũng như động vật để khẳng định chắc chắn mối liên hệ giữa chúng với khả năng miễn dịch.
Nguồn: Zing
