Giới chuyên gia nhận định nếu thực sự ông trùm Yevgeny Prigozhin đã chết thì tập đoàn lính đánh thuê Wagner coi như không còn ý nghĩa gì.
Một chiến binh Wagner tới viếng tại khu tưởng niệm dựng tạm ở gần Trung tâm quân sự tư nhân Wagner trước đây, nơi gắn liền với ông Yevgeny Prigozhin - người sáng lập công ty, tại Saint Petersburg, Nga ngày 24-8 - Ảnh: REUTERS
Là người đứng đầu nhóm lính đánh thuê từng hoạt động ở nhiều nơi, từ Syria cho tới chiến trường Ukraine, nhưng lúc này ông Prigozhin lại được cho là đã thiệt mạng trong một vụ tai nạn máy bay bên trong lãnh thổ Nga.
Dù vậy tính đến 21h ngày 24-8 (theo giờ Việt Nam), truyền thông Nga chưa xác nhận ông Prigozhin đã thiệt mạng, chỉ nói ông nằm trong danh sách các hành khách trên chiếc máy bay bị rơi.
Mất mát liên tiếp của Wagner
Chiếc máy bay tư nhân Embraer-135 được cho là chở ông Prigozhin đã khởi hành từ sân bay Sheremetyevo ở thủ đô Matxcơva vào khoảng 18h ngày 23-8 (giờ địa phương) và đang bay tới St. Petersburg thì bị rơi xuống vùng Tver. Hãng tin RIA Novosti đăng lại một video được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội cho thấy cảnh máy bay lao xuống từ trên trời và khói bốc cuồn cuộn.
Nếu thông tin ông Prigozhin thiệt mạng được xác nhận, rõ ràng nhóm Wagner sẽ như "rắn mất đầu". RIA Novosti dẫn thông tin từ giới chức Nga cho biết 10 thi thể được tìm thấy tại hiện trường vụ tai nạn và ông Prigozhin nằm trong danh sách hành khách.
Đi cùng chuyến bay còn có ông Dmitry Utkin - một trong những đồng minh thân cận nhất của ông Prigozhin và được cho là người đồng sáng lập Wagner.
Là cựu sĩ quan Cơ quan Tình báo quân đội Nga (GRU), cựu lính đánh thuê ở Syria để bảo vệ các mỏ dầu, ông Dmitry Utkin cũng từng dính líu trong vụ nổi loạn của nhóm Wagner hồi cuối tháng 6.
Vụ tai nạn máy bay xảy ra chỉ vài giờ sau khi truyền thông Nga đưa tin về một nhân vật khác cũng bị nghi ngờ có liên quan vụ nổi loạn nói trên. Theo đó, tướng Sergei Surovikin - cựu chỉ huy từng giúp củng cố lực lượng phòng thủ của Nga ở Ukraine - đã bị cách chức tư lệnh Lực lượng hàng không và vũ trụ Nga.
Các quan chức Mỹ cho biết vị tướng này đã biết trước về cuộc nổi loạn của Wagner và ông không hề xuất hiện trước công chúng kể từ sau vụ việc đó.
Như vậy chỉ trong thời gian ngắn, các nhân vật dính dáng tới cuộc nổi loạn của Wagner liên tiếp gặp tin xấu. Phương Tây thậm chí cho rằng ông Prigozhin đã bị "ám sát" nhưng không cung cấp bằng chứng.
Tính đến chiều tối 24-8, Nga vẫn chưa công bố về nguyên nhân gây ra vụ tai nạn máy bay nói trên. Khi cuộc nổi loạn của Wagner xảy ra ở Nga hồi tháng 6, Bộ Ngoại giao Nga đã cảnh báo phương Tây không được lợi dụng sự việc này để đạt được cái gọi là các mục tiêu "chống Nga".
Những kịch bản cho Wagner
Theo Đài BBC, nhóm lính đánh thuê Wagner thành lập vào năm 2014, đã tham chiến tích cực ở miền đông Ukraine cũng như hoạt động ở Syria và châu Phi trong nhiều năm.
Tại châu Phi, Wagner phát triển mô hình kinh doanh cực kỳ hiệu quả bằng cách cung cấp một loạt "dịch vụ an ninh", từ bảo vệ VIP cho đến gây ảnh hưởng các cuộc bầu cử, để thu lợi nhuận.
Mặc dù giữ vai trò nổi bật trong chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine, nhưng Wagner đã mất vị thế đó do cuộc nổi loạn hồi cuối tháng 6. Sau biến cố đó, có vẻ ông Prigozhin đang cố gắng giành lại một phần ảnh hưởng thông qua hoạt động ở châu Phi. Ông đã ra tuyên bố ủng hộ cuộc đảo chính ở Niger.
Gần đây ông Prigozhin đăng một đoạn video từ châu Phi, cho biết đã tìm được vai trò mới và những lỗi lầm trước đây của ông đã được tha thứ.
Trong video này ông khẳng định đang tuyển quân cho các hoạt động ở châu Phi, đồng thời mời các nhà đầu tư từ Nga rót tiền vào Cộng hòa Trung Phi thông qua Russian House (một trung tâm văn hóa ở thủ đô của quốc gia châu Phi này).
Theo một số báo cáo gần đây, hàng trăm chiến binh Wagner - sau khi chuyển từ Nga sang Belarus - đã bắt đầu rời khỏi Belarus vì một số không hài lòng với mức lương thấp hơn tại đây, trong khi số khác chuyển đến khu vực Tây Phi hoạt động.
Số chiến binh Wagner ở Belarus được cho là giảm mạnh, từ hơn 5.000 người xuống còn khoảng 1/4 số này. Như cựu tướng không quân Anh Sean Bell nhận định hồi tháng 6, nếu không có ông Prigozhin, tập đoàn Wagner sẽ không còn ý nghĩa gì.
Trong khi đó, bà Rama Yade - giám đốc Trung tâm châu Phi tại Hội đồng Đại Tây Dương (Mỹ) - chỉ ra ba kịch bản cho Wagner sau cuộc nổi loạn: giải thể, quốc hữu hóa hoặc bổ nhiệm lãnh đạo mới.
Bà cho rằng giờ đây dù có hay không có ông Prigozhin, với Nga, mọi chuyện ở châu Phi vẫn diễn ra bình thường. Đối với Nga, việc tiếp tục các hoạt động của Wagner ở Mali và Cộng hòa Trung Phi vẫn là điều rất quan trọng.
Tổng thống Belarus "mất mặt"?
Nhà nghiên cứu Hanna Liubakova tại Hội đồng Đại Tây Dương (Mỹ) nhận định vụ tai nạn máy bay chở ông Prigozhin ở vùng Tver của Nga vào ngày 23-8 cũng làm tổn hại đáng kể tới vị thế của Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko. Về cơ bản, hình ảnh nhà hòa giải thành công của ông đã bị ảnh hưởng.
Hai tháng trước, trong suốt thời gian Wagner nổi loạn, ông Lukashenko đã khéo léo đảm nhận vai trò kiến tạo hòa bình, tự định vị mình là người đóng vai trò thiết yếu trong việc giải quyết căng thẳng ở Nga. Nhà lãnh đạo Belarus còn tuyên bố ông Prigozhin "đã nhận được sự đảm bảo về an ninh, như ông Putin đã hứa hẹn".
Nguồn: Báo Tuổi trẻ Online
